Diederik's blog - 'Realistisch optimisme' - 3 oktober 2023

Er is niks zo leuk als een kind, een collega of je partner af en toe een compliment te geven. En het is minstens zo leuk om er een te ontvangen. Het stimuleert mensen.

Maar alles in de juiste balans. Alleen maar complimenten maakt ongeloofwaardig, alleen maar kritiek stompt af.

In de media is de balans volledig naar een kant opgeslagen. Daar overheerst negatief nieuws en kloppen we ons als mensheid zelden op de schouder.

Daar worden we niet blijer van.

Maar vooral: het is totaal geen reële weergave van de werkelijkheid.

Waarom is nieuws zo negatief en wat kunnen we er aan doen?

Snellere cycli

Steven Pinker wijst er in zijn boek ‘Enlightenment Now’ (uit 2018, maar opnieuw populair) op dat slecht nieuws in snellere cycli komt dan positief nieuws. Het is daarmee actueler en interessanter. Ons geheugen werkt daar beter op.

Goed nieuws heeft vaak langer de tijd nodig om tot stand te komen. Zeker als je het over de grote stappen voorwaarts hebt.

Pinker noemt dit de ‘Beschikbaarheids-heuristiek’. Als een krant eens in de vijftig jaar uit zou komen, staat het boordevol goed nieuws en is er geen roddel of schandaal in te vinden.

Negativiteitsinfuus

Dat we verslaafd zijn geraakt aan het maken en consumeren van negatief nieuws, betekent natuurlijk niet dat we de dosis niet kunnen bijstellen.

Ik heb sterk het idee dat steeds meer mensen na de tsunami van pandemie-, oorlogs- en klimaatnieuws - nog eens versneld door social media - meer dan ooit toe zijn aan een gezonde portie positiviteit.

Vraag en aanbod moeten van het negativiteitsinfuus af.

In de juiste balans, dus geen Mr. Positivo-shows. Met podcast The Next Move ben ik hier pas al mee begonnen.

uitzoomen

Het opmerkelijke is: het is juist realistisch om meer optimistisch nieuws te brengen als je naar de wereld kijkt. Zeker als je even uitzoomt.

Een voorbeeld: Pinker noemt de snelle wereldwijde afname van extreme armoede door de decennia heen. Die is tamelijk indrukwekkend (zie ‘Our World in Data’ voor tal van wetenschappelijke visualisaties). Dat betekent niet dat armoede de wereld uit is, maar de richting is zeer gunstig.

Recente data van - in dit geval - de Wereldbank over de afname van armoede (weliswaar met een dip vanwege de pandemie).

Groot nieuws als dit verdient alle aandacht. Maar hoor je het vaak terug?

Ook kleinere onderwerpen worden vaker negatief dan positief benaderd. Hoe mooi zou het zijn als we in plaats van acht van de tien negatieve headlines afzakken naar vijf van de tien?

Het huidige nieuws is geen reële afspiegeling van de werkelijkheid om ons heen.

Leren en elke dag een stapje beter worden gaat makkelijker met een reële, maar optimistische blik. Ik noem het realistisch optimisme.

verslaafd

Als je van een afstandje naar de historie kijkt, hebben we de meeste van de grote problemen opgelost. Onze levensverwachting is met tientallen jaren verhoogd. Dat is niet gebeurd door onze ogen te sluiten, maar door problemen constructief aan te pakken.

Er is geen enkele reden om te veronderstellen dat we dat vermogen ineens kwijt zouden zijn. Wetenschap en nieuwe technologieën helpen daarbij alleen maar. Niet alleen in het rijke Westen.

Nu zorgen dat meer media en mensen dit ontdekken. Het is even wennen, maar aan complimenten raak je snel verslaafd.