Een recent rapport van de Universiteit van Utrecht toonde onmiskenbaar de wisselwerking tussen debatten in de Tweede Kamer en social media aan.

Kortom, waar het over ging op X ging het over in de Kamer en omgekeerd.

En, u voelde ‘m al aankomen, niet op een positieve manier.

 “Intimiderend taalgebruik jegens politici wordt op deze manier in snel tempo genormaliseerd”, aldus het onderzoek.

Dit geldt natuurlijk niet alleen voor de de link tussen socials en de politiek. Bij Vandaag Inside, Op1, maar ook bij de koffie-automaat op uw bedrijf zien we dagelijks een zelfde wisselwerking met socials. Soms zonder dat u het weet. Boordevol misinformatie of erger.

Algoritmes

Een belangrijke motor van dit systeem zijn de algoritmes.

Daar bovenop komt nog eens het ‘netwerkeffect’ van digitale platformen, zoals platform ‘goeroe’ Sangeet Choudary (hij schreef de bestseller Platform Revolution) het noemt.

Platformbedrijven als Google, Microsoft, Amazon en Apple bereiken dankzij dat vliegwieleffect veel sneller en steeds meer consumenten en andere marktpartijen.

Dat netwerkeffect en de algoritmes zijn ook het model waar social media op draaien. Het gaat dan alleen niet om producten, maar om boodschappen, ideeën en ideologieën. En dus ook desinformatie en bedreigingen.

Die laatste doen het goed bij veel gebruikers. Dus maakt het algoritme - en daarmee het dopamineniveau van de zender - overuren met elke like of comment.

Die raakt steeds meer overtuigd van het eigen gelijk en sleept steeds meer medestanders mee.

Het algoritme als turbo van de tirannie.

Grote Boze Wolf

Zijn social media dus de Grote Boze Wolf? Het is een gemeen dier, maar het is tweerichtingsverkeer.

Ten eerste toont het onderzoek uit Utrecht aan dat de clusters van extreme content op X en Telegram niet in verhouding staan met de zetelverdeling.

Daarnaast zijn ook traditionele media soms juist te snel met het delen van niet geverifieerde informatie. Zie het recente voorbeeld met het ziekenhuis in Gaza.

Voor een deel waarschijnlijk omdat social media in de nek hijgen van traditionele media. Of misschien was die dag een slecht geïnstrueerde stagiair verantwoordelijk voor online.

De journalistieke normen werden die dag in ieder geval door verschillende media geschonden.

DSA

De Digital Services Act is een goed plan, maar niet genoeg. Ook politici, traditionele media, opinieleiders en andere boegbeelden hebben een verantwoordelijkheid.

Als het beest niet gevoed wordt, valt het vanzelf in slaap.

De gouden regel lijkt daarom even simpel als tegennatuurlijk: met enige afstand naar zaken kijken en tot 10 tellen voordat je wat zegt of post.

Dat kost je wat dopamine op de korte termijn, maar zou zomaar je reputatie op lange termijn kunnen helpen.

En belangrijker: het kan polarisatie tegengaan en de veiligheid vergroten. Ook een handige tip met het oog op AI.